سخنان رضایی دقیق بود، کنشگران سیاسی، تصور خود را تصحیح کنند

✍️ بهمن آذری
🔹تاریخ: ۱۵ اسفند ۹۹

هما خوزستان: بازتاب گسترده سخنان دکتر رضایی در گفتگو با روزنامه اقتصادی فایننشال تایمز که یکی از معتبرترین روزنامه های اقتصادی دنیا است، واکنش های متفاوتی را در بین دولتی ها و رسانه های همسو با دولت ایجاد کرد.

رضایی در این گفتگو خیلی صریح بیان کرد به امریکا اجازه ادامه تحریمها را نخواهیم داد. ما از اهرم های متعدد در چارچوب حقوق خود و موازین بین المللی برای عقب نشینی ایالات متحده و لغو تحریم ها استفاده خواهیم کرد.

رضایی با اشاره به پیمان شکنی ها و بدعهدی ها آمریکا آب پاکی را روی دست آنها ریخت و برای آنها که دنبال بهره برداری سیاسی از برجام با هدف انتخاباتی هستند با صراحت گفت در زمینه برجام صدای واحدی از ایران شنیده خواهد شد که سیاست های آن را مقام معظم رهبری تعیین خواهد کرد.

سخنان رضایی برگرفته از پارادایم انقلاب و یک نگاه هوشمندانه به رفتارشناسی آمریکایی بود. چنین نگاهی را در دیپلماسی نگاه مکعبی می گویند. یعنی توجه به همه اضلاع و زوایا در جهات متصور.

در گرانیگاه یا مرکز ثقل گفتمان رضایی برگرداندن مکر آمریکایی ها به خود آنها مطرح است که آموزه ای قرآنی است.

برای همین رضایی به فایننشال تایمز می گوید برجام پلاس و یا برجام چندمرحله ای کاملاً مردود است.

تامل دوباره و دقیق در هندسه سخنان رضایی و توجه به ساختار عمودی کلام او همین نگاه مکعبی را بازگو می کند.

رضایی می گوید: آمریکایی ها باید کلا تحریم ها را برداشته و به تعهدات خود عمل کنند. آمریکایی ها موجب ضررهایی برای ما شده اند و آنها باید خسارات را جبران کنند و یا اشاره می کند گفتگوها بین ایران و 1 + 5 ممکن است اتفاق بیفتد. اما پس از حذف همه تحریم ها.

رضایی بلافاصله یادآوری می کند: آمریکایی ها در شرایطی نیستند که بتوانند برای گفتگو شرط بگذارند و در ادامه تاکید می کند هیچ گفتگویی در قالب 5+1 انجام نمی شود مگر اینکه اقدام عملی و نشانه مشخصی ببینیم که آنها می خواهند به تعهدات خود بازگردند. اگر شرط جدیدی بگذارند و از موقعیت بالاتری با ما رفتار کنند برای ما قابل قبول نخواهد بود.

رضایی راز بی اثر کردن تحریم ها را دیپلماسی قوی می داند یعنی همان ایده 25+ 1 که پیش از این آن را آلترناتیو قوی برای مذاکرات 5+1 خوانده بود.
رضایی هشدار می دهد که آمریکایی ها باید به سرعت تحریم ها را طبق پروتکل های قبلی حذف کنند و همه این فرآیند به لحاظ عملیاتی کمتر از یک سال تحقق پیدا کند. این زمانبندی ناظر به فرآیندهای پیچیده و سازوکارهای جهانی است. آنچنانکه با وجود برپایی برجام در گذشته و ورود نمادین بسیاری از شرکت های جهانی به ایران عملاً سازکار اجرایی و عملیاتی آن قریب به دوسال طول کشید و تا زمینه نسبی فراهم شد بدعهدی آمریکایی همه چیز را به قبل برگرداند تا حاصل آن وعده های فوری دولت روحانی تقریبا هیچ باشد.

اما پیامدهای این گفتگو در داخل تعابیر چندگانه ای را ایجاد کرد. به راستی دلیل آشفتگی دولتی ها چه بود؟ ظریف بلافاصله سخن از طرحی کرد که خود آنها اعلام خواهند کرد و حسام الدین آشنا هم در یک خودفریبی کامل سعی در ایجاد فضایی مذبذب کرد.

پشت پرده این شتابزدگی در انکار و تخریب چه بود؟ چه برجکی فرو ریخته بود و چه برنامه عملیاتی برملا شده بود که تاژک ها و سیناپس های عصبی در پس توئیت حسام الدین آشنا آشکارا بیرون زده شد؟ آیا تاکید دکتر رضایی بر نداشتن مماشات با آمریکایی ها تمشیت امور آنها را به مخاطره انداخته بود؟ و یا این جمله صریح دکتر رضایی که مورد اجماع همه اقتصاددان ها است مبنی بر این که اگر دولت آقای روحانی توسعه اقتصادی ایران را به توافق هسته ای گره نزده بود، امروز حتی تحت تحریم ها، مشکلاتی مانند تورم بالا و تضعیف پول ملی نداشتیم برافروختگی آنها را در پی داشت؟

اما این همه ماجرا نبود. به رغم گویایی متن سخنان دکتر رضایی که متن انگلیسی و ترجمه آن در اختیار رسانه ها است وقتی که این تجاهل در فهم متن و شتابزدگی در قضاوت بالا گرفت، ناگزیر چهارچوب مفهومی دقیق متن گفتگو در دو توئیت از سوی رضایی بازنشر شد این تذکار مفهومی برخی رسانه ها را به صرافت انداخت تا درک نادرست اولیه را با تیتر «رضایی تصحیح کرد» جبران کنند.

اما مراجعه به متن اصلی گفتگو در روزنامه فایننشال تایمز نشان می دهد سخنان دکتر رضایی دقیق بود، بلکه این کنشگران سیاسی بودند که ناچار شدند قضاوت عجولانه خود را تصحیح کنند.

بازخوانی این پاره پایانی گفتگو هم در تحلیل این تراکنش های عصبی خالی از فایدت نیست: شخصیت های نظامی هرگز خیانت نمی کنند، آنها جان خود را فدا می کنند، مشکلاتی مانند فساد را حل می کنند و در دیپلماسی با اقتدار عمل می کنند.