اطلاعیه سازمان آب وبرق خوزستان در مورد زهکش های دشت آزادگان

در حال حاضر سطوح کشت برنج بیش از دو برابر مقادیر مصوب و بیش از ٩ برابر الگوی کشت طراحی شده در نواحی زیر پوشش شبکه های آبیاری و زهکشی رسیده است. خوشبختانه بدلیل حجم کافی منابع آب در پشت سد کرخه، سازمان آب و برق خوزستان هیچگونه محدودیتی برای عزیزان کشاورز که مستقیما آب از رودخانه کرخه برداشت نموده و زهاب های خود را در زهکش ها تخلیه نمی کنند اعمال ننموده است ولی شرایط دفع زهاب در زهکش ها همانگونه که در اطلاعیه های قبلی تذکر داده شده بود و علیرغم شروع نوبت بندی در مرز ظرفیت کامل قرار گرفته و ادامه نوبت بندی ضروری است. جلوگیری از آبیاری بیش از حدود مورد نیاز توسط کشاورزان عزیز مناطق مختلف به خصوص اراضی موجود در محدوده شبکه های آبیاری و زهکشی و همچنین همکاری نزدیک با عوامل این سازمان به منظور جلوگیری از بروز مشکلات آبگرفتگی های وسیع ضروری است.

 بررسی تصاویر ماهواره ای ٧ مرداد ماه سال جاری نشان میدهد به فضل الهی هنوز هیچ بخشی از اراضی دچار زهاب گرفتگی نشده است. با توجه به بررسی های کارشناسی انجام شده توسط این سازمان، امکان مدیریت آبیاری و دفع زهاب با در نظر گرفتن تمهیدات خاص و همکاری کشاورزان شریف منطقه وجود دارد، بنابرین لازم است هم چون گذشته بر پایه اعتماد به توصیه ها و تذکرات کارشناسان زحمتکش و دلسوز مستقر در منطقه توجه نموده و از توجه به شایعات و دروغ پراکنی هایی که موجبات تشویش اذهان عمومی می گردد خودداری فرمایند تا انشاالله به فضل پرودگار متعال فصل پربار و پر برکتی رقم بخورد.

برای آگاهی عموم از تلاش های خادمین خود در سازمان آب و برق خوزستان در محدوده دشت آزادگان توضیحاتی به شرح زیر داده می شود.

 اراضی تحت پوشش دو زهکش EMDو CMD که زهکش های اصلی شبکه های آبیاری و زهکشی موجود در دشت آزادگان می باشند حدود ۳۵۰۰۰ هزار هکتار است.  ظرفیت تخلیه زهاب در ابتدای این دو زهکش ۳ متر مکعب بر ثانیه و در انتها به ۱۵ متر مکعب بر ثانیه می رسد، طول زهکش EMD حدود ٥٠ کیلومتر و طول زهکش CMD نیز حدود ٥٠ کیلومتر و جمعا ١٠٠ کیلومتر می باشد.

اکنون با اقداماتی از قبیل لایروبی و افزایش ارتفاع دیواره زهکش ها ظرفیت انتقال زهاب ها در انتها از ١٥ به ۲۰ متر مکعب بر ثانیه افزایش یافته است .

سطح زیر کشت برنج در اراضی محدوده این دو زهکش اکنون به حدود ۲۸۰۰۰ هکتار رسیده در صورتی که در سال گذشته این میزان حدود ٤٠٠٠ هکتار بوده است.

بر اساس مطالعات مشاور طراح شبکه آبیاری و زهکشی دشت آزدگان، میزان کشت شلتوک در الگوی کشت در کل نواحی عمرانی ۱ و ۲  دشت آزادگان حدود ٥ درصد در نظر گرفته شده است که با احتساب مساحت کل شبکه آبیاری حداکثر می بایست حدود ٣٢٠٠ هکتار کشت برنج آنهم صرفا در محدوده های خاص و با ظرفیت طراحی کانالهای خاص این محدوده انجام شود و ظرفیت زهکش های سطحی شبکه های آبیاری و زهکشی نیز بر اساس این الگوی کشت طراحی و اجرا گردیده است.  کانالهای آبیاری و ظرفیت زهکش ها طبق هیدرومدول شبکه آبیاری بر اساس الگوی کشت مصوب حدود ١ لیتر در ثانیه بر هکتار است در صورتیکه هیدرومدول برنج طبق طراحی حدود  ٣ لیتر در  ثانیه بر هکتار است. این در شرایطی است که با توجه به نحوه رایج کشت شلتوک این عدد در مزارع کوچک به حدود ٤ لیتر در ثانیه بر هکتار هم می رسد. به معنای دیگر کانال های آبیاری و زهکشی باید حدود ٣ برابر ظرفیت  طراحی خود را  انتقال دهند. بدیهی است ظرفیت عبوری زهکش های انتقال، حتی در ابتدای شروع بهره برداری و قبل از هرگونه رسوبگذاری و رشد نی نیز جوابگوی تخلیه زهاب این مساحت کشت برنج در شبکه آبیاری که در حال حاضر که به جای ٣٢٠٠ هکتار به بیش از  ٢٨٠٠٠ هکتار رسیده و مستقیما وارد زهکش های CMD و EMD می گردد، نخواهد بود.

علی ایحال برای جلوگیری از بروز خسارت به اراضی کشاورزی  و رفاه حال کشاورزان شریف مناطق دشت آزدگان، پروژه تعریض زهکش انتهای CMD-EMD و سازه های مربوطه و لایروبی انتهایی کانال CMD از سال ١٣٩٦ با مبلغ ١٤٠ میلیارد ریال توسط سازمان آب و برق خوزستان شروع شده است و تا انتهای سال ٩٧ تعریض ٦ کیلومتر انتهایی زهکش CMD در ساحل  چپ و لایروبی حدود ٨ کیلومتر انتهایی این زهکش به اتمام رسید و تعریض ساحل راست و افزایش ظرفیت سازه های خروجی هم در حال انجام است. علی رغم جاری بودن این قراداد، مجددا با توجه به افزایش سطح زیر کشت برنج و تولید زهاب فوق العاده زیاد، بمنظور افزایش ظرفیت عبوری و جلوگیری از سرریز شدن زهاب به اراضی کشاورزی منطقه، این سازمان با انعقاد فوری دو فقره قرارداد به مبلغ ١٢٠ میلیارد ریال،  افزایش ارتفاع دیواره های زهکشهای CMD وEMD    را که مجموعا طول آنها به ١٠٠ کیلومتر می رسد و همچنین  لایروبی در همه بازه هایی که احتمال سرریز شدن زهاب وجود داد را به سرعت شروع نمود که  بخش زیادی از آن انجام شده و مابقی نیز درحال انجام است.

علیرغم انجام این فعالیتهای گسترده به دلیل حجم تولیدی زهاب بیش از حد ظرفیت زهکش های مذکور، تراز سطح آب در زهکش های مذکور کماکان بالا بوده و تخلیه زهکش های فرعی با محدودیت هایی مواجه شده است.

برای اطلاع یافتن از گستردگی و میزان تاثیر اقدامات اخیر سازمان آب و برق خوزستان برای ایجاد بستر مناسب جهت کشت تابستانه کشاورزان عزیز خسارت دیده دشت آزادگان باید توجه نمود در سال جاری با کشت افزون بر ٢٨٠٠٠ هکتار شلتوک در شبکه دشت آزادگان تا کنون هیچ زمین کشاورزی دچار زهآب گرفتگی نشده در صورتی که در سال ٩٥ با وجود کاشت ١١٥٠٠ هکتار شلتوک حدود ٤٠٠٠ هکتار از اراضی دچار زهاب گرفتگی شده بود.