مفهوم زیبایی وزشتی

یکی ازبغرنج ترین وپیچیده ترین مفاهیم شکل گرفته درذهن انسان که یافتن تعریف واحدوقابل قبول همگان برای آن همیشه دشوارویاحتی به نظرگروهی ازفلاسفه امری است غیرممکن مفهوم زیبایی است.

دردنیای خارج ازذهن انسان چیزی که باحواس پنجگانه بطور مستقیم قابل درک باشدوبتوان مصداقی عینی مشخصی برای آن پیداکردبه نام زیبایی ویازشتی وجودندارد،مفهوم زیبایی مفهومی است انتزاعی وحاصل پردازش چندلایه ذهن انسان ازدریافت های حواس پنجگانه ازدنیای خارج است وبه همین امرموجب شده هرانسانی توصیفی منحصربه فرددرذهن خوداززیبایی داشته باشدولی وجوه مشترکی دردرک انسانها اززیبایی وجوددارد. شکل گرفتن مفهوم زیبایی وزشتی رادرذهن انسان می توان از چنددیدگاه موردبررسی قراردادکه عبارتنداز:

1-ازدیدگاه نیازهای انسان.ازاین منظرهرآنچه درجهت برآوردن نیازهای انسان باشدزیباوهرآنچه مانع برآورده شدن نیاز هاباشدزشت دیده می شودمثلاچونانسان هاهم ازلحاظ جنسی وهم ازلحاظ عاطفی نیازبیشتری به جنس مخالف دارند،جنس مخاف رازیباترمی بینندویابه دلیل نیازبه تنوع وتازگی چیزهای نووجدیدزیباترازچیزهای کهنه وقدیمی به نظرمی رسند.یکی ازنیازهای اصیل واساسی انسان که در شکل گرفتن مفهوم زیبایی درذهن انسان بسیارموثر است نیاز به معنی است،انسان برمطابق سرشت خودتمایل داردهرآنچه دراین جهان هست رامعنی داروهماهنگ وهارمونیک ببیندوبه همین دلیل هرچیزی که ازمعنی وهماهنگی بیشتری برخوردارباشدزیباتردیده می شود.هنردرجوامع بشری ازهمین نیازسرچشمه گرفته است.گاهی نیازهای بیمارگونه وغیراصیل نیزدرتصورانسان اززیبایی تاثیرگذارهستندمثلانیازافراطی به توجه وتاییددیگران باعث می شودهرآنچه راکه فکرمی کنیم بیشترموردتوجه وتاییددیگران قرارمان می دهدزیباترببینیم.

2-ازدیدگاه وجودی(اگزیستانسیال).انسان همواره درتعارض بامسلمات هستی(مرگ،تنهایی،بی پایگی وپوچی )است واین نعارض همواره بادردورنج همراه است وهرآنچه را که این درد ورنج راکاهش دهدزیبامی بیندوهرچیزی که این دردورنج افزایش دهدزشت می انگارد،هرآنچه به انسان زندگی ببخشد وانسان راازمرگ دورکندزیبابه نظرمی رسد،هرآنچه ازاحساس تنهایی ورنج وعذاب ناشی ازآن بکاهدزیبادیده می شودو…….

3-ازدیدگاه تاریخجه زندگی وخاطرات.هرانسانی درطول زندگی خودهم خاطرات خوش راتجربه کرده وهم خاطرات تلخ وهمراه بادردورنج.هرآنچه باخاطرات خوش همراه وممزوج شده باشد (خصوصا درزمان کودکی)زیباوهرآنچه باخاطرات تلخ همزمان وقرین شده باشد زشت می انگاردبرای مثال شخصی که درزیرنورمهتاب لحظات خوشی راگذرانده باشدنورمهتاب رابسیارزیباودل انگیزمی بیندولی کسی که درزیرنورمهتاب شاهدکشته شدن یکی ازنزدیکانش بوده باشدنورمهتاب رازشت ونفرت انگیزحس خواهدکرد

4-ازدیدگاه فرهنگی واجتماعی.بسیاری اززیباوزشت انگاری های ما ازپدرومادر،خانواده واجتماعی که درآن زندگی می کنیم به مامنتقل شده است مثلادرخانواده های ایرانی پوشیدن دامن توسط مردهاعملی زشت وناپسنداست درصورتی که پوشیدن دامن دربین مردم اسکاتلندعملی زیباوموردپسنداست.

5-ازدیدگاه ارزش ها.هرآنچه باارزشهای آدمی همسوزیباوهرآنچه درخلاف جهت ارزش هاباشدزشت تلقی خواهدشد.

برای سنجش میزان زیبایی ویازشتی یک عمل ویایک شئ ذهن مابه صورت ناخودآگاه ازتمام این دیدگاه ه هاآن عمل ویاآن شئ راآنالیزکرده ونتیجه گیری خواهدکردومنظورمن ازپردازش چندلایه دریافت های حواس پنجگانه توسط ذهن که دراول این متن بیان کردم همین تحلیل وآنالیزاست.

باآرزوی زندگی زیبابرای همه انسان ها-

سحر رستمی کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی